در این تحقیق توانایی بازدارندگی 7 جدایه باکتریایی علیه مرگ گیاهچه کلزا ناشی از Rhizoctonia solani مورد بررسی قرار گرفت. این باکتریها شامل Pseudomonas fluoreascens (جدایه های (P3, P2, P1، Burkholderia cepacia (جدایه subtilis, (Bacillus Bu1 (جدایه های (B2, B1، Streptomyces sp. (جدایه S1) بودند. تیمار بذر و خاک با 7 جدایه باکتری ذکر شده باعث افزایش معنی دار رشد گیاه کلزا در مقایسه با شاهد گردید. تیمار خاک با باکتری اثر بهتری بر افزایش رشد گیاه کلزا در مقایسه با تیمار بذر داشت. جدایه P3 بیشترین تاثیر را در افزایش رشد گیاه با میانگین 13 درصد و جدایه P2 باعث افزایش 12 درصدی رشد گیاه در مقایسه با شاهد گردید. همچنین جدایه های B2, B1, Bu1, P1 به ترتیب 10، 6، 2 و 1 درصد در مقایسه با شاهد باعث افزایش رشد گیاه کلزا شدند. کلیه جدایه ها توانایی کلونیزه کردن ریشه کلزا را در شرایط عادی از عامل بیماری دارا بودند و جدایه P3 توانایی بالایی از کلونیزه کننده ریشه کلزا داشت.

به منظور بررسی تغییرات جمعیت، تعیین درصد کلونیزاسیون ریشه و شناسایی نوع هم زیستی میکوریزای همراه ریشه و ریزوسفر گندم چندین ایستگاه (خوشاب، ششتمد، جوین، جغتای و حومه سبزوار) در اطراف سبزوار انتخاب شد. نمونه برداری از خاک و ریشه گندم چندین مرتبه در فصول زمستان، بهار و تابستان صورت گرفت. برای استخراج و جداسازی اسپورها از روش غربال تر استفاده شد. پس از رنگ آمیزی ریشه ها، میزان کلونیزاسیون ریشه ها و جمعیت اسپور این قارچ ها اندازه گیری گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که نوع هم زیستی میکوریزی گندم از نوع میکوریز وزیکولار - آربوسکولار (Vesicular- Arbuscular Mycorrhiza) می باشد. متوسط میزان کلونیزاسیون ریشه در مزارع در زمستان %4.29، در بهار %21.2 و در تابستان %5.6 بود. متوسط تعداد اسپور در فصل زمستان 3، در بهار 5 و در تابستان 3 عدد در هر گرم خاک خشک بود. محاسبه هم بستگی بین تغییرات جمعیت اسپور و میزان کلونیزاسیون ریشه در فصل بهار هم بستگی مثبت و در فصول زمستان و تابستان هم بستگی منفی بین این دو فاکتور را نشان داد.

با توجه به نقش مهم برخی محصولات مانند ذرت در تأمین نیاز غذایی، بررسی جنبه های مختلف تأثیر قارچ های میکوریز بر روی این محصولات حائز اهمیت است. در این پژوهش، به منظور بررسی کارایی برخی ترکیبات و ارگانیسم ها بر کلونیزاسیون قارچ های میکوریز آربوسکولار و محتوی برخی عناصر ذرت، آزمایشی در شرایط گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به مدت 3 ماه با فاکتور قارچ در سه سطح F. mosseae (FM)، (RI) R. intraradices، R. irregalaris (RIr)، و فاکتور تقویت کننده های آلی در هفت سطح (آزولا، باکتری P. fluorescens VUPf5، کمپلکس اسیدآمینه، اسید هیومیک، مخمر، بیولوگ سیدروفور باکتریایی و چای کمپوست) انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین درصد کلونیزاسیون میکوریزایی توسط گونه FM به ترتیب در تیمارهای باکتری، اسید هیومیک و جلبک مشاهده گردید. تیمارهای جلبک، اسید هیومیک و چای کمپوست در گونه RIو جلبک و چای کمپوست در گونه RIrبیشترین تأثیر را بر روی درصد کلونیزاسیون داشتند. بیشترین افزایش درصد کلونیزاسیون در سه گونه میکوریزایی براثر تیمار با جلبک، اسید هیومیک، چای کمپوست و باکتری بود. طبق نتایج، همه گونه های میکوریز به صورت معنی داری باعث افزایش محتوی فسفر شدند و میزان فسفر در اندام هوایی تحت تأثیر چای کمپوست افزایش یافت. تیمار کمپلکس اسیدآمینه با گونه R. irregaluris غلظت آهن را نسبت به شاهد 07/8 برابر افزایش داد. کمپلکس R. intraradices و اسیدآمینه باعث افزایش 87/ 2 برابری غلظت منگنز شد. همچنین، کاربرد هم زمان سیدروفور و RI، FM و RIr به ترتیب باعث افزایش 16/2، 05/2 و 81/1 برابری غلظت عنصر روی نسبت به گروه شاهد شد.

گیاه استویا (Stevia rebaudiana) به عنوان منبعی برای ترکیبات شیرین کننده ی قوی، طبیعی و بی کالری است که در صنعت و داروسازی کاربرد دارد و افزایش تولید بیوماس به منظور عصاره گیری از ترکیبات شیرین کننده ی آن اهمیت به سزایی دارد. به منظور مطالعه اثر قارچ میکوریزا بر برخی از ویژگی های ریشه گیاه استویا، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1393 به اجرا در آمد. فاکتور اول در دوسطح شامل محلول غذایی ایما-آنجل و نوولا، فاکتور دوم در سه سطح شامل بسترهای کشت خاک برگ، ورمی کمپوست و بیولان (پیت+پرلیت) و فاکتور سوم در دوسطح شامل تلقیح گیاه با قارچ میکوریزا و شاهد بود. اثرات ساده بسترهای کشت مختلف، محلول های غذایی بر طول ریشه های میکوریزایی معنی دار شد. همچنین اثرات ساده و متقابل تیمارهای مورد بررسی بر کلونیزاسیون ریشه، وزن خشک ریشه های میکوریزایی، سطح ریشه، وزن خشک برگ و حجم ریشه معنی دار بود. نتایج نشان داد بیشترین درصد کلونیزاسیون ریشه با میکوریزا مربوط به محلول نوولا و بستر کشت ورمی کمپوست، بیشترین طول ریشه های میکوریزایی و وزن خشک ریشه های میکوریزایی مربوط به محلول ایما-آنجل و بستر کشت ورمی کمپوست بود. بیشترین وزن خشک برگ، حجم ریشه، سطح ریشه و طول ریشه مربوط به محلول نوولا در بستر کشت ورمی کمپوست تحت شرایط تلقیح با میکوریزا بود. بیشترین وزن خشک ریشه، مربوط به محلول ایما-آنجل در بستر کشت ورمی کمپوست (تحت شرایط تلقیح با میکوریزا) دیده شد. با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش، بستر کشت ورمی کمپوست و تلقیح با قارچ میکوریز در تیمارهایی که با محلول غذایی نوولا تغذیه شده بودند، باعث افزایش عملکرد برگ و برخی خصوصیات مربوط به ریشه شد.

به منظور بررسی تلقیح بذور نخود با ریزوبیوم، میکوریزای آرباسکولار و شبه میکوریزای داخلی آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. فاکتور اول شامل دو نوع خاک استریل شده (قراردادن خاک در دمای 121 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه در اتوکلاو) و استریل نشده، فاکتور دوم شامل سه سطح میکوریزا (میکوریزای آرباسکولار Glomusmosseae، شبه میکوریزای داخلیPiriformosporaindica و عدم مصرف قارچ) و فاکتور سوم شامل دو سطح ریزوبیوم (مصرف ریزوبیوم Mesorhizobiumciceri و عدم مصرف ریزوبیوم) بود. نتایج نشان داد که میکوریزای آرباسکولار به طور معنی داری باعث افزایش وزن، سطح و میزان کلونیزاسیون ریشه گردید؛ اما اثر آن بر تعداد گره های ریزوبیومی معنی دار نشد. همچنین مصرف ریزوبیوم به طور معنی داری باعث افزایش وزن، سطح و تعداد گره های ریزوبیومی ریشه گردید؛ لکن کاربرد آن تأثیری بر میزان کلونیزاسیون ریشه نداشت. در شرایط خاک غیراستریل، تعداد گره های ریزوبیومی و میزان کلونیزاسیون ریشه به طور معنی داری افزایش نشان دادند. بررسی اثرات متقابل نشان داد که اعمال شرایط خاک استریل و مصرف میکوریزا در صفات سطح و میزان کلونیزاسیون ریشه نسبت به سایر تیمارها بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. همچنین کاربرد تلفیقی میکوریزا و ریزوبیوم سبب برتری معنی دار طول و سطح ریشه گردید. کاربرد ریزوبیوم درشرایط خاک غیراستریل، نسبت به شرایط خاک استریل و عدم کاربرد ریزوبیوم، تعداد گره های ریزوبیومی را به طور معنی داری و به میزان 90/5 درصد افزایش داد. به نظر می رسد که استفاده از میکوریزا در زراعت نخود می تواند در بهبود ویژگی های ریشه مؤثر باشد.

مقدمه: آزوسپریلوم یکی از انواع میکرورارگانیسم های تثبیت کننده نیتروژن مولکولی است که در همیاری با ریشه گیاهان تیره غلات و گرامینه های دیگر، رشد و نمو آن ها را تقویت می کند. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر باکتری آزوسپریلوم ایراکنز (Azosprillum irakense) به همراه تیمار هورمون های اکسین (IAA) و یا جیبرلین (GA3) بر برخی شاخص های رشد و بیوشیمیایی در گیاهچه های برنج رقم هاشمی (cv.hashemi Oryza sative) و مشاهده روند کلونیزاسیون باکتری در سلول های ریشه است. روش ها: به این منظور ریشه گیاهچه های 21 روزه برنج پس از تلقیح با آزوسپریلوم با غلظت های مختلف) 0, 100, 200 (ppm IAA و GA3 به تنهایی و یا در ترکیب با یکدیگر (ppm IAA 200 ppm GA3+200) به مدت 4 هفته تیمار شدند. نتایج و بحث: روند کلونیزاسیون باکتری شامل تشکیل زیست لایه، اضمحلال دیواره، ورود باکتری به داخل لایه ی پوست ریشه و تشکیل کلنی های منفرد و پراکنده است. وزن خشک و تر ریشه و اندام هوایی، وزن خشک و تر کل و سرعت رشد نسبی در نمونه های تلقیح شده که با هورمون ها نیز تیمار شده بودند، افزایش معنی داری یافت که این افزایش بخصوص در تیمار ترکیبی هورمون اکسین و جیبرلین قابل توجه بوده است. هم چنین نتایج نشان داد که محتوای پراکسید هیدروژن در ریشه، پروتئین و قند محلول و فسفر در اندام هوایی و ریشه گیاهچه های تیمارشده به طور معنی داری در مقایسه با شاهد افزایش یافته است. نتیجه گیری: باتوجه به نتایج حاضر، کاربرد باکتری آزوسپریلوم ایراکنز به همراه غلظت ترکیبی هورمون ها برای افزایش عملکرد و رشد گیاهچه های برنج موثر است.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی اسیدهای آمینه و همزیستی قارچ مایکوریزا بر صفات کمی و کیفی گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula officinalis L. ) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال های زراعی 1399-1398 و 1398-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه گونه قارچ مایکوریزا (شاهد، Glomus mosseae، G. etunicatum و G. intraradices) و سطوح اسید آمینه سورن (این ترکیب تجاری حاوی انواع اسید آمینه های ضروری برای گیاه است) شامل بدون محلول پاشی و محلول پاشی در دو مرحله ساقه دهی و گل دهی بود. نتایج نشان داد که کاربرد اسید آمینه و قارچ مایکوریزا گونه G. mosseae نسبت به تیمار عدم استفاده از قارچ مایکوریزا و کاربرد اسید آمینه افزایش بسیار معنی داری در درصد کلونیزاسیون ریشه داشت. کاربرد G. mosseae در همیشه بهار باعث افزایش 33% شاخص کلروفیل شد. همچنین نتایج نشان دادند درصد و عملکرد روغن در اثر کاربرد برگی اسید آمینه و استفاده از G. mosseae به ترتیب به میزان 25% و 70% نسبت به تیمار عدم استفاده از اسید آمینه و مایکوریزا افزایش یافت. بیشترین عملکرد اسانس نیز از تیمار G. mosseae با مقدار 74/7 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. به طور کلی، نتایج نشان داد که تلقیح گیاه دارویی همیشه بهار با قارچ مایکوریزا به ویژه گونه mosseae می تواند در جذب عناصر غذایی در جهت رشد بهتر این گیاه استفاده شود و کاربرد برگی اسید آمینه با در اختیار قرار دادن نیتروژن برای گیاه، روند رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشد.

یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان زراعی مناطق خشک و نیمه خشک، کمبود آب است. قارچ های میکوریزایی یکی از مهم ترین میکروارگانیسم های محیط ریشه محسوب می شوند. اثرات این قارچ ها از طریق ایجاد تغییرات روی برخی از خصوصیات ریشه و جذب عناصر غذایی در گیاهان میزبان در شرایط تنش خشکی اعمال می شود. به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزای آربوسکولار در شرایط تنش خشکی بر روی بزرک آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 انجام شد. تنش خشکی در چهار سطح آبیاری: 100 (بدون تنش)، 75 (تنش ملایم)، 50 (تنش متوسط) و 25 (تنش شدید) درصد نیاز آبی گیاه، به عنوان فاکتور اصلی و تلقیح بذر گیاه بزرک با دو گونه میکوریزا شامل Glomus intraradices و Glomus mosseae و یک تیمار بدون تلقیح میکوریزا به عنوان فاکتور فرعی، منظور گردید. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تلقیح میکوریزا و تنش خشکی بر تمام صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. اثر متقابل میکوریزا و تنش خشکی، به غیر از طول ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و جذب فسفر، بر سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود. تنش خشکی باعث کاهش صفات مورد بررسی شد، ولی نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی را افزایش داد. میکوریزا باعث افزایش صفات مورد بررسی گردید. نتایج نشان داد که بیشترین درصد کلونیزاسیون ریشه گیاه بزرک (32.82 درصد) در تیمار بدون تنش خشکی و تلقیح با گونه G.intraradices و کم ترین میزان (8.68 درصد) در تیمار تنش شدید و شاهد بدون تلقیح مشاهده گردید. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش هم زیستی بزرک با قارچ های میکوریزا آربوسکولار توانست موجب افزایش صفات مورد بررسی در شرایط تنش خشکی گردد.

از آنجایی که ایران یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان است و با توجه به اهمیت فراوان آب در کشاورزی، انجام تحقیقاتی برای مقابله با تنش خشکی به منظور تولید محصولات باکیفیت تر بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سه گونه قارچ مایکوریزا آربوسکولار بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نهال های هلو در شرایط تنش خشکی انجام شد. قارچ­های مایکوریزا آربوسکولار با ریشه گیاهان مختلف همزیستی دارند و تأثیر گسترده­ای بر رشد آن­ها دارند. این قارچ­ها در استقرار اولیه گیاه در شرایط خشکی مؤثر هستند. قارچ­های مایکوریزا آربسکولار با افزایش رشد و جذب عناصر غذایی به­ویژه فسفر، مقاومت گیاه را در برابر کم آبی افزایش می­دهند. به­منظور بررسی اثر سه گونه قارچ مایکوریزا آربوسکولار بر برخی خصوصیات دانهال­های هلو تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به­صورت فاکتوریل دو عامله در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل: تنش خشکی در چهار سطح (40، 60، 80 و 100 درصد ظرفیت مزرعه) به­عنوان فاکتور اول و کاربرد قارچ مایکوریزا در 14 سطح (سه گونه قارچ مایکوریزا شامل Glomus mosseae، Glomus intraradices و Glomus hoi در غلظت­های مختلف، مخلوط این سه گونه هر کدام در سه غلظت (75، 100 و 125 گرم در گلدان) به همراه کود شیمیایی (100 گرم سوپر فسفات تریپل به ازای هر گلدان) و تیمار کود شیمیایی (بدون قارچ مایکوریزا) و شاهد (بدون کود شیمیایی و قارچ مایکوریزا) به­عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان دادند که در شرایط تنش خشکی، مقادیر حجم ریشه، شاخص سبزینگی، فلورسانس کلروفیل، نشت یونی برگ، کلونیزاسیون ریشه و فسفر برگ کاهش یافتند. بعلاوه، با افزایش شدت تنش (40 درصد ظرفیت مزرعه)، صفات مورد مطالعه تحت تأثیر منفی بیشتری قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده در این آزمایش، استفاده از قارچ­های مایکوریزا (G. mosseae و G. intraradices) در کاهش اثرات تنش خشکی مؤثر بودند. هم­چنین، استفاده از این قارچ­ها اثر مثبتی بر کاهش نشت یونی برگ در شرایط کم آبی شدید داشتند. با توجه به نتایج این آزمایش، بهترین تیمار مربوط به قارچ مایکوریزا گونه G. mosseae بود و بیشترین تأثیر را در کاهش اثرات منفی تنش به جای گذاشت.